İş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin temel taşlarından biri olan risk değerlendirme raporu, iş yerinde karşılaşılabilecek tüm tehlikeleri belirlemek, bu tehlikelerin doğurabileceği zararları analiz etmek ve gerekli önlemleri planlamak amacıyla hazırlanır. Türkiye’de yürürlükte olan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gereği, tüm iş yerleri bu raporu hazırlamakla yükümlüdür.
Risk Değerlendirme Raporu Nedir?
Risk değerlendirme raporu, iş yerindeki her türlü riski tanımlayan, bu risklerin potansiyel etkilerini analiz eden ve riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için öneriler sunan yazılı bir belgedir.
Bu rapor, iş güvenliği açısından yalnızca yasal bir gereklilik değil, aynı zamanda iş yerindeki güvenliği artırmak, çalışan motivasyonunu güçlendirmek ve üretim sürekliliğini sağlamak adına kritik bir araçtır.
Risk Değerlendirme Raporunun Hukuki Temeli
Türkiye’de bu raporun hazırlanması, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve bağlı yönetmeliklerle düzenlenmiştir. Bu kapsamda:
Tüm iş yerleri risk değerlendirmesi yapmak zorundadır.
Risk değerlendirme raporu, belirli aralıklarla güncellenmelidir.
Yetkili kişiler tarafından hazırlanmalı ve iş yerinde erişilebilir olmalıdır.
📌 Yasal Zorunluluk: İşverenler, risk değerlendirme yapmadıkları takdirde idari para cezalarıyla karşılaşabilir.
Risk Değerlendirme Raporu Hangi Aşamaları Kapsar?
Risk değerlendirme süreci genellikle 5 ana adımdan oluşur:
1. Hazırlık Aşaması
Bu aşamada işveren, değerlendirme sürecini yürütecek bir ekip oluşturur. İş yeri gözlemleri, geçmiş iş kazaları ve çalışan geri bildirimleri toplanır.
2. Tehlikelerin Belirlenmesi
İş yerindeki fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik ve psikososyal tehlikeler detaylı şekilde tanımlanır.
3. Risk Analizi ve Değerlendirmesi
Her tehlike için riskin olasılığı ve şiddeti analiz edilir. Bu analiz sonucunda bir risk puanı hesaplanır:
Risk Skoru = Olasılık × Şiddet
Bu skor, riski kabul edilebilir düzeyde mi yoksa önlem alınması gereken düzeyde mi olduğunu belirlemede kullanılır.
4. Kontrol Önlemlerinin Belirlenmesi
Risklerin kabul edilebilir düzeye çekilmesi için alınacak önlemler planlanır:
Tehlikeyi ortadan kaldırmak
Mühendislik kontrolleri (havalandırma, makine koruyucuları)
İdari kontroller (eğitimler, iş rotasyonu)
Kişisel koruyucu donanım kullanımı
5. Raporlama ve İzleme
Hazırlanan rapor yazılı hale getirilir ve iş yerinde erişilebilir bir yerde saklanır. Risklerin gerçekleşip gerçekleşmediği periyodik olarak gözlemlenir ve rapor güncellenir.
Kimler Risk Değerlendirme Raporu Hazırlayabilir?
Risk değerlendirmesi, aşağıdaki kişilerden oluşan bir ekip tarafından hazırlanmalıdır:
İşveren veya işveren vekili
İş güvenliği uzmanı
İşyeri hekimi
Çalışan temsilcisi
Destek elemanları
Bu ekip, iş yerinin büyüklüğüne, faaliyet türüne ve çalışan sayısına göre genişletilebilir. Eğer profesyonel destek almak isterseniz, İstanbul’da hizmet veren alanında uzman kadromuzla İstanbul OSGB olarak yanınızdayız. Bizimle iletişime geçerek ihtiyaçlarınıza özel çözümlerden faydalanabilirsiniz.
Risk Değerlendirme Raporu Ne Sıklıkla Güncellenmelidir?
Risk değerlendirme raporu:
Yeni bir makine, ekipman veya teknoloji kullanılmaya başlandığında
Yeni bir tehlike tespit edildiğinde
İş kazası veya meslek hastalığı yaşandığında
En geç 2 yılda bir olacak şekilde periyodik olarak güncellenmelidir.
Küçük İşletmeler İçin Risk Değerlendirme İpuçları
KOBİ’ler (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler) genellikle kaynak eksikliği ve zaman kısıtlamaları nedeniyle risk değerlendirmesi sürecini ihmal etme eğilimindedir. Ancak unutulmamalıdır ki iş kazaları en çok bu segmentte yaşanır. Küçük işletmeler için bazı pratik öneriler şunlardır:
Basit ve sade bir değerlendirme formu kullanın.
Çalışanlarınızdan düzenli olarak tehlike geri bildirimi toplayın.
Haftalık 15 dakikalık güvenlik toplantıları düzenleyin.
Risk değerlendirme raporunu dijital olarak saklayın ve bulutta erişilebilir hale getirin.
Uzmanlardan danışmanlık alarak ilk şablonu profesyonel şekilde oluşturun.
Bu tür adımlar, işletmenizin hem yasal yükümlülükleri yerine getirmesini sağlar hem de güvenli bir iş ortamı oluşturarak iş gücünüzü korur. Unutmayın: Risk değerlendirmesi sadece büyük işletmelerin değil, her ölçekten iş yerinin sorumluluğundadır.
Detaylı bilgi ve yasal düzenlemelere ulaşmak için, Resmî Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği’nin tam metnine buradan erişebilirsiniz.
İş yerinizin güvenliği için risk değerlendirme raporu, sadece bir formalite değil, aynı zamanda çalışan sağlığını korumak ve verimliliği artırmak için güçlü bir adımdır. Bu süreci ciddiyetle ele almak, sadece yasal değil etik açıdan da büyük önem taşır. Raporunuzu zamanında hazırlayın, güncel tutun ve çalışanlarınıza güvenli bir çalışma ortamı sunun.
🛠️ Unutmayın: Güvenli bir iş yeri, sürdürülebilir bir başarı demektir.
